Stresli bir durumla karşılaşıldığında beynin ilk harekete geçen bölümü hipotalamus oluyor. Hipotalamus, “savaş ya da kaç” tepkisini başlatan hormonları devreye sokuyor. Bu süreçte kortizol ve adrenalin salgılanıyor.

Bu hormonlar kalp atışını hızlandırıyor, kan basıncını artırıyor ve vücudu tetikte tutuyor. Kısa süreli olduğunda bu mekanizma faydalı; ancak uzun süreli stres, beyin yapısında bozulmalara yol açabiliyor.

Stresin en çok etkilediği alanlardan biri hipokampus yani öğrenme ve hafıza merkezi. Yüksek kortizol seviyeleri, bu bölgedeki nöronların zarar görmesine yol açıyor.

Günlük hayattan örnek:

Sınav döneminde öğrencilerin bildiklerini unuttuğunu sık sık görürüz. Bu durum, stresin hafızayı zayıflatmasının tipik örneğidir.

İş görüşmesine girerken heyecan yüzünden basit soruları cevaplayamamak da stresin etkisidir.

Stresin bir diğer etkisi, amigdala üzerinde ortaya çıkıyor. Amigdala, beynin duyguları yöneten bölümü. Stres altındaki bireylerde amigdala aşırı çalışmaya başlıyor ve kişi daha kaygılı, öfkeli ya da korkulu hissediyor.

Günlük örnek:

Trafikte küçük bir hatada aşırı tepki vermek,

İş yerinde ufak bir eleştiriyi kişisel saldırı gibi algılamak,

hep stresin amigdalayı baskılamasından kaynaklanıyor.

Stres, beynin prefrontal korteks bölgesini de olumsuz etkiliyor. Bu alan, mantıklı karar verme, planlama ve problem çözmeden sorumlu. Yoğun stres altında bu bölgenin etkinliği azalıyor.

Günlük örnek:

İşte yoğun baskı altındayken yanlış kararlar vermek,

Alışverişte gereksiz harcamalar yapmak,

Panik halinde doğru çözümü görememek,

hep bu mekanizmanın zayıflamasının sonucu.

Stres, uyku düzenini de doğrudan bozuyor. Yüksek kortizol seviyesi uyumayı zorlaştırıyor, sık uyanmalara neden oluyor. Aynı zamanda dikkat süresini kısaltıyor.

Günlük örnek:

Gece önemli bir toplantıyı düşünmekten uyuyamamak,

Uykusuzluk sonrası ertesi gün işte ya da okulda odaklanamamak.

Bu döngü stresin beyni giderek daha fazla yormasına sebep oluyor.

Sürekli stres altında kalmak, yalnızca günlük yaşamı değil uzun vadeli beyin sağlığını da tehdit ediyor. Araştırmalara göre kronik stres;

Alzheimer ve demans riskini artırıyor

Depresyon ve anksiyete bozukluklarını tetikliyor

Bağışıklık sistemini zayıflatıyor

Dolayısıyla stres, yalnızca bir ruh hali değil, biyolojik açıdan da yıkıcı bir süreç.

Uzmanlar, stresi yönetmenin beyin sağlığı için kritik olduğunu belirtiyor. İşte basit günlük öneriler:

Derin nefes egzersizleri ve meditasyon

Düzenli yürüyüş veya hafif sporlar

Düzenli uyku

Sosyal destek: Aile ve arkadaşlarla paylaşım

Günlük küçük molalarla zihni dinlendirmek