Kentleşme arttıkça, şehir yaşamının bireyler üzerindeki psikolojik yükü de artıyor. Gürültü, kalabalık, trafik ve sosyal izolasyon gibi faktörler, şehirlerde görünmeyen ama derinleşen bir stres haritası oluşturuyor. Türkiye’nin büyükşehirlerinde yapılan çeşitli araştırmalar, bazı ilçelerin stres düzeyinin çok daha yüksek olduğunu ortaya koyuyor.

Son yapılan kent yaşamı memnuniyet anketlerine göre:

İstanbul’da stres düzeyi en yüksek ilçeler: Esenyurt, Bağcılar, Kadıköy

Ankara’da: Çankaya, Keçiören, Mamak

İzmir’de: Karabağlar, Konak, Buca

Bu ilçelerde yaşayan bireylerde uyku bozukluğu, sinirlilik hali, sosyal içe kapanma ve fiziksel yorgunluk gibi stres belirtileri daha sık görülüyor.

Şehir Plancısı Dr. Asuman Yılmaz, bu konuda şunları söylüyor:

“Bir ilçede stres düzeyini artıran en büyük unsurların başında yeşil alan eksikliği, yaya alanlarının azlığı ve trafik yoğunluğu geliyor. Ayrıca hızlı yapılaşma, bireyde ‘sürekli tehdit altındayım’ algısını pekiştiriyor.”

Psikiyatrist Dr. Fırat Doğu ise şehir stresinin ruh sağlığı üzerindeki etkilerini şu sözlerle anlatıyor:

“İnsan beyni sürekli uyarana maruz kaldığında, stres hormonları aktif hale gelir. Özellikle trafik sesi, korna, inşaat gürültüsü gibi çevresel uyaranlar, zihinsel tükenmeye yol açabiliyor.”

Öte yandan bazı ilçelerde yaşayanlar, şehir içinde daha dengeli bir ruh hali deneyimlediğini belirtiyor. İstanbul’da Adalar ve Şile, İzmir’de Urla, Ankara’da ise Gölbaşı gibi alanlar, doğayla temasın fazla olduğu, gürültü ve kalabalığın görece az olduğu yerler olarak dikkat çekiyor.

Uzmanlar, stresli kent yaşamını hafifletmek için şu önerileri sıralıyor:

Şehir içi yeşil alan oranı artırılmalı

Yayalaştırma projeleri çoğaltılmalı

Gürültü kirliliğiyle mücadelede desibel sınırları net uygulanmalı

Her mahallede toplumsal dayanışma alanları, sosyal merkezler kurulmalı

Yerel yönetimler vatandaş psikolojisini merkeze alan planlamalar yapmalı

Stres, artık sadece bireysel bir sorun değil, kentlerin sağlığını etkileyen yapısal bir problem. Daha yaşanabilir şehirler için zihinsel sağlığı koruyan bir mimari ve sosyal düzen şart.