“ZAM GELMEDEN AL” PSİKOLOJİSİ: TÜRKİYE’DE ALIŞVERİŞ KARARLARINI NE BELİRLİYOR?
Gıda, giyim, elektronik veya temizlik ürünleri...
Türkiye’de birçok kişi alışveriş yaparken artık tek bir düşünceyle hareket ediyor: "Zam gelmeden alayım."
Bu davranış biçimi, sadece bütçeyle değil, aynı zamanda gelecek kaygısı ve stok kontrolü psikolojisiyle açıklanıyor.
Uzman Psikolog Dr. Funda T.:
“Kronik belirsizlik hâli, insan beynini tüketime yönlendirir. Ürün eldeyken rahatlamak, pahalıya alma korkusunu bastırmak için alışveriş yapmak artık psikolojik bir savunma mekanizmasına dönüştü.”
DAVRANIŞ BİLİMİNDEN 3 ANA FAKTÖRKayıp Korkusu (Loss Aversion):
“Yarın daha pahalı olur” düşüncesi, kişinin bugünkü parayı harcamasını meşrulaştırır.
Stok Güveni:
Evde fazladan ürün bulundurmak, bireye “krize hazırım” hissi verir.
Geçmiş Tecrübe Etkisi:
Daha önce bir ürünün zamlandığını görmek, benzer durumda hızlı karar alma refleksi yaratır.
Aynı üründen 2-3 paket almak
Henüz bozulmamış eşyaları yenisiyle değiştirmek
Market alışverişlerinde liste dışı alımlarda artış
Kredi kartı limitini tamamen doldurmak
“İleri tarihli alışveriş” alışkanlığı: Bugünden kışlık almak
EKONOMİSTLER UYARIYOR:Bu tüketim modeli, talebi artırarak enflasyonu besleyebilir. Ayrıca kişisel mali dengeler bozulabilir, ihtiyaç olmayan ürünlere öncelik verilebilir.
Günün Yorumu:
“Zam korkusu cebimizden önce zihnimizi tüketiyor.”