“ZAM GELMEDEN AL” PSİKOLOJİSİ: TÜRKİYE’DE ALIŞVERİŞ KARARLARINI NE BELİRLİYOR?

Türkiye’de milyonlarca tüketici artık ihtiyacı olmasa da “ileride pahalanır” korkusuyla alışveriş yapıyor. Uzmanlar bu durumu ekonomik değil, psikolojik bir refleks olarak tanımlıyor.

EKONOMİK GÜVENSİZLİK, BİR REFLEKSE DÖNÜŞTÜ Gıda, giyim, elektronik veya temizlik ürünleri... Türkiye’de birçok kişi alışveriş yaparken artık tek bir düşünceyle hareket ediyor: "Zam gelmeden alayım." Bu davranış biçimi, sadece bütçeyle değil, aynı zamanda gelecek kaygısı ve stok kontrolü psikolojisiyle açıklanıyor.  ZAM BEKLERKEN YAPILAN ALIŞVERİŞLERİN NEDENİ NE? Uzman Psikolog Dr. Funda T.: “Kronik belirsizlik hâli, insan beynini tüketime yönlendirir. Ürün eldeyken rahatlamak, pahalıya alma korkusunu bastırmak için alışveriş yapmak artık psikolojik bir savunma mekanizmasına dönüştü.” DAVRANIŞ BİLİMİNDEN 3 ANA FAKTÖR Kayıp Korkusu (Loss Aversion): “Yarın daha pahalı olur” düşüncesi, kişinin bugünkü parayı harcamasını meşrulaştırır. Stok Güveni: Evde fazladan ürün bulundurmak, bireye “krize hazırım” hissi verir. Geçmiş Tecrübe Etkisi: Daha önce bir ürünün zamlandığını görmek, benzer durumda hızlı karar alma refleksi yaratır. TÜKETİCİ NE YAPIYOR? Aynı üründen 2-3 paket almak Henüz bozulmamış eşyaları yenisiyle değiştirmek Market alışverişlerinde liste dışı alımlarda artış Kredi kartı limitini tamamen doldurmak “İleri tarihli alışveriş” alışkanlığı: Bugünden kışlık almak EKONOMİSTLER UYARIYOR: Bu tüketim modeli, talebi artırarak enflasyonu besleyebilir. Ayrıca kişisel mali dengeler bozulabilir, ihtiyaç olmayan ürünlere öncelik verilebilir. Günün Yorumu: “Zam korkusu cebimizden önce zihnimizi tüketiyor.”