BU ŞARKI NEDEN AKLIMDAN ÇIKMIYOR? ‘EARWORM’ FENOMENİNE BİLİMSEL BAKIŞ

Bir melodiyi durmadan zihninizde tekrar ediyor musunuz? “Earworm” adı verilen bu psikolojik fenomen, müzikle beyin arasındaki gizemli bağın bir sonucu. Peki neden bazı şarkılar takılı kalır, bazıları geçip gider?

 ZİHİNDE DÖNÜP DURAN ŞARKILAR: NEDEN OLUR? İngilizce’de “earworm” (kulak kurdu) olarak adlandırılan bu durum, insanların istemsiz şekilde belirli bir müzik parçasını sürekli zihninde döndürmesiyle oluşur. Bilim insanlarına göre bu fenomen, beynin tekrarı sevme eğiliminden ve alışkanlık mekanizmalarından kaynaklanıyor. Araştırmalara göre insanların %90’ı haftada en az bir kez bu durumu yaşıyor. Çoğunlukla popüler, kolay ezberlenebilir ve melodisi güçlü şarkılar zihinde daha fazla yer ediniyor.  BEYİN MÜZİĞİ NASIL HAFIZADA TUTAR? Nöroloji uzmanları, beynin müzikle aynı anda hem hafıza merkezini hem de duygusal alanları aktive ettiğini söylüyor. Bu da müziği sıradan bilgilerden daha kalıcı hale getiriyor. Özellikle “yüksek tekrar, basit yapı ve duygusal bağ” taşıyan melodiler, beyin tarafından daha çabuk kabul ediliyor ve tekrar oynatılıyor. Bu nedenle çocuk şarkıları ya da jingle’lar sık sık zihinde çalabiliyor.  EARWORM DURUMUNU TETİKLEYEN FAKTÖRLER Stres ve kaygı düzeyi yükseldiğinde, zihin otomatik olarak tanıdık seslere yönelir. Uykusuzluk, dikkat eksikliği ya da zihinsel boşluk bu tekrarları artırabilir. Belirli bir ortamda çalınan şarkı, o anki duygularla birleştiğinde “tuzak hafıza” oluşturur. Örneğin bir kafede çalan fon müziği, yıllar sonra bile o günkü duygularla birlikte geri dönebilir.  KURTULMA YOLLARI VAR MI? Uzmanlara göre bir şarkının zihinden çıkmaması tehlikeli bir durum değil. Ancak dikkat dağıtıcı başka bir uğraş, başka bir şarkı dinlemek veya o melodiyi yüksek sesle söylemek gibi yöntemlerle etkisi azaltılabilir.