Yeme Bozukluklarının Görünmeyen Yüzü

Uzm. Psk. Dan. Vejdin Çelik, Anoreksiya’dan Ortoreksiya’ya yeme bozukluklarının psikolojik ve fizyolojik etkilerini, beden algısındaki çarpıklığın ölümcül sonuçlara yol açabileceğini anlattı.

Psikolojik Danışman Vejdin Çelik ile yeme bozukluklarının psikolojik temellerini, türlerini ve tedavi süreçlerini konuştuk.   – Hocam, yeme bozuklukları denince ne anlamalıyız?   Yeme bozuklukları; bireyin yemek yeme ile ilgili süreçlerinin hem psikolojik hem de fizyolojik olarak bozulması durumudur. Burada üç önemli faktörden bahsedebiliriz: Beden algısıyla ilgili problemler, beden ağırlığıyla ilgili takıntılar ve bazı durumlarda besinlere karşı gelişen obsesif tutumlar.   – Bu bozuklukların türleri nelerdir?   Anoreksiya Nervoza, Bulimia Nervoza, Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu ve literatürde yeni olan Ortoreksiya'yı sayabiliriz. Hepsinde ortak olan bireyin hem ruh hem de beden sağlığının bozulmasıdır. Çünkü ruh sağlığı ile beden sağlığı birbirini etkileyen ve birbirinden etkilenen iki önemli alandır.   – Anoreksiya Nervoza nasıl bir tablo çizer?   Anoreksiya Nervoza’da birey aynaya baktığında kendini kilolu görür; beden algısı çarpık ve bozuktur. Vücut ağırlığında ciddi kayıplar olur. Öyle ki, bazen 25-30 kilolara düşüldüğü için organ iflasları görülebilir ve ne yazık ki hayat kayıpları yaşanabilir. Ne kadar kilo kaybederse kaybetsin, kişi kendini hala kilolu görür, yiyecek ve içeceklerden uzak durur. Anoreksiya’da istifra ile çıkarma davranışı pek görülmez; bu yönüyle Bulimia’dan ayrılır. Zaten kilo normalin çok altındadır.   – Bulimia Nervoza nasıl gelişir?   Bulimia Nervoza’da vücut ağırlığı genelde normal ya da normalin üstündedir. Bireyde sık sık yemek veya tatlı krizleri olur. Bu krizleri bastırmak için yemek yer, ardından vicdan azabı duyar ve lavaboya gidip istifra eder. Bu bir nevi vicdanını rahatlatma eylemidir. Kadınlarda daha sık görülür. Kaygı ve depresyon dönemlerinde bu davranışların arttığını gözlemleriz.   – Tıkınırcasına yeme bozukluğu nedir?   Bu bozuklukta birey tok olmasına rağmen sürekli yer. Kilo genelde normalin üstündedir ve ileri boyutta obeziteye yol açabilir. Anoreksiya veya Bulimia’daki gibi telafi edici davranışlar, örneğin egzersiz yapma, burada görülmez.   – Ortoreksiya ise son dönemde sıkça duyduğumuz bir kavram. Nedir tam olarak?   Ortoreksiya, sağlıklı beslenme takıntısıdır. Birey kendini sürekli kısıtlar, besinlere karşı obsesif tutum geliştirir. Bu durum sosyal çevreyle problemler yaşamasına ve bedenine karşı zorlayıcı davranışlarda bulunmasına neden olur.   – Peki tüm bu bozuklukların sebepleri neler olabilir?   Sebep olarak fizyolojik ve psikolojik faktörler, toplumun beden algısına bakışı, aile yapısı, genetik yatkınlık, hızla değişen dünyaya ayak uydurma çabası, akran baskısı, zorbalık, kaygı ve depresyon sayılabilir. Her bireyde nedenler farklı şekillerde birleşir.   – Son olarak, tedavi süreci nasıl ilerlemeli?   Yeme bozuklukları bireyin yaşamını ciddi anlamda etkiliyor ve sağlığına zarar veriyorsa mutlaka doktor kontrolünde test ve tahliller yapılmalı. Sonrasında bir ruh sağlığı uzmanı ve beslenme uzmanıyla birlikte tedaviye başlanmalıdır.