Türkiye Avrupa Birincisi: Obeziteyle Mücadelede Alarm Zilleri Çalıyor

İstanbul Atlas Üniversitesi’nden Prof. Dr. Emel Alphan, Türkiye’nin Avrupa’da obezitede birinci sırada olduğunu vurgulayarak, bilinçli beslenme ve hareketli yaşam tarzının acilen toplumun her kesiminde benimsenmesi gerektiğini söyledi.

Obezite, çağın en yaygın sağlık sorunlarından biri haline gelirken, Türkiye bu alanda Avrupa lideri konumunda. İstanbul Atlas Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölüm Başkanı Prof. Dr. M. Emel Alphan, 17 Mayıs Avrupa Obezite Günü dolayısıyla önemli uyarılarda bulundu. “Obezite bir estetik değil, bir halk sağlığı sorunudur” Obezitenin yalnızca estetik kaygılarla değerlendirilmemesi gerektiğini belirten Prof. Dr. Alphan, “Bu kronik hastalık; diyabet, kalp-damar hastalıkları, hipertansiyon ve bazı kanser türleri için ana risk faktörüdür. Avrupa’daki hipertansiyonun %55’inin, Tip 2 diyabetin %80’inin altında obezite yatmaktadır” dedi. Türkiye, Avrupa’da obezitede ilk sırada Dünya Sağlık Örgütü’nün 2024 verilerine göre Türkiye’de 15 yaş ve üzeri bireylerin %32,1’i obez, %34,6’sı ise fazla kilolu. Toplamda nüfusun üçte ikisi sağlıklı kilo sınırının dışında yer alıyor. Bu durum, diyabet, kalp hastalıkları ve felç gibi hastalıklardan etkilenen 2,4 milyon kişiyi kapsayan ciddi bir halk sağlığı sorununu gözler önüne seriyor. Enerji alımı neden arttı? Prof. Dr. Alphan, obeziteye yol açan temel sebeplerin başında şunları sıraladı: Fast-food ve dışarıda yemek yeme alışkanlıkları Büyük porsiyonlar ve fruktoz bazlı şekerlerin yaygınlaşması Popüler ama sürdürülemez diyet uygulamaları Fiziksel aktivite yetersizliği Asansör, yürüyen merdiven gibi pasifleştiren şehir yaşamı Beden Kütle İndeksi (BKİ) nedir? Obezitenin değerlendirilmesinde kullanılan BKİ (vücut ağırlığı / boyun karesi) formülüyle kişilerin kilo durumu ölçülüyor. BKİ 25-30 arası: Kilolu BKİ 30-35: Obez BKİ 35 üstü: Yüksek hastalık riski Ayrıca bel çevresi ölçümü de önemli bir kriter: Kadınlarda 88 cm’nin, Erkeklerde 102 cm’nin üzerinde olması sağlık riski anlamına geliyor. Obezite neden sadece beslenmeyle ilgili değil? Alphan’a göre obezitenin arkasında sadece beslenme hataları değil; genetik yatkınlık, hormonal bozukluklar, ilaç kullanımı, uyku düzensizlikleri ve sosyo-ekonomik şartlar da yer alıyor. Bu yüzden tedavi bireyselleştirilmiş, çok yönlü bir yaklaşımla yapılmalı. Obezitenin birinci tedavisi: Yaşam tarzı değişikliği Tedavide en etkili yöntem ise sağlıklı bir beslenme modeli ve düzenli fiziksel aktivite. Alphan, Akdeniz Diyeti, DASH Diyeti ve vejetaryen beslenme modellerini öneriyor. Rafine şekerlerden uzak durulmalı Tam tahıllar, sebze-meyve, az yağlı süt ürünleri tercih edilmeli Su tüketimi artırılmalı Trans yağ ve doymuş yağlardan kaçınılmalı Moda diyetlere dikkat! Aralıklı oruç, ketojenik diyet gibi popüler beslenme modellerinin kısa vadede etkili görünse de, uzun vadede sağlık riskleri oluşturabileceği uyarısında bulunan Alphan, bu tür diyetlerin sürdürülebilir olmadığını belirtti. Toplumsal bilinç şart Son olarak Prof. Dr. Emel Alphan, “Obeziteyle mücadelede bireysel farkındalık yetmez. Toplumsal eğitim, okul temelli bilinçlendirme ve sağlıklı şehir planlamalarıyla birleşen ulusal politikalar hayata geçirilmelidir” dedi.