Türkiye’nin Hane Yapısı 2024 Raporu: Aileler Küçülüyor, Yalnız Yaşam Artıyor

TÜİK 2024 verilerine göre Türkiye’de haneler küçülürken tek kişilik yaşamlar artıyor. En büyük hane yapısı Şırnak’ta, en küçük hane yapısı ise Giresun ve Çanakkale’de görüldü. Akraba evliliği oranı azalırken, çocuk ve yaşlı birey sayısı aile yapısını yeniden şekillendiriyor.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2024 yılına ilişkin Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) ve Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması sonuçlarını açıkladı. Veriler, Türkiye’de aile yapısının hızla değiştiğini ve bireysel yaşam biçimlerinin arttığını ortaya koydu. Ortalama hanehalkı büyüklüğü en yüksek il 4,85 kişiyle Şırnak olurken, en düşük ortalama 2,53 kişiyle Giresun ve Çanakkale’de ölçüldü. Şanlıurfa (4,63) ve Batman (4,50) gibi illerde büyük haneler yaygınlığını korurken, tek kişilik hane oranı Gümüşhane’de yüzde 31,7 ile en yüksek seviyeye ulaştı. 2016 yılında yüzde 14,9 olan yalnız yaşayan birey oranı, 2024'te yüzde 20’ye çıktı. Aynı dönemde geniş aile oranı yüzde 16,3’ten yüzde 13,3’e, çekirdek aile oranı ise yüzde 66,4’ten yüzde 63,5’e geriledi. Çocuklu hanelerde azalma, yaşlı nüfusta artış Türkiye’de 0-17 yaş grubunda en az bir çocuğun bulunduğu hane oranı yüzde 42,8’e düştü. Bu oranın en yüksek olduğu il yüzde 68,5 ile Şanlıurfa olurken, en düşük oran yüzde 28,2 ile Tunceli’de görüldü. Hanelerin yüzde 25,3’ünde 65 yaş ve üzeri en az bir birey yaşıyor. Bunların 1 milyon 750 bini yaşlı bireyin tek başına yaşadığı hanelerden oluşuyor. Akraba evlilikleri azalıyor Toplam evlilikler içinde akraba evliliği oranı 2010’da yüzde 5,9 iken 2024’te yüzde 3,3’e düştü. En yüksek oran yüzde 16,9 ile Şanlıurfa’da, en düşük oran ise yüzde 0,2 ile Artvin’de görüldü. Yoksulluk en çok geniş ailelerde 2024 yılında genel yoksulluk oranı yüzde 21,2 olarak ölçüldü. Yoksulluk sınırının altında yaşayan hane tipleri arasında geniş aileler yüzde 26,9 ile ilk sırada yer aldı. Tek kişilik hanelerde bu oran yüzde 11,7 oldu. Konut sahipliği ve barınma koşulları Türkiye’de bireylerin yüzde 56,1’i kendi evinde yaşarken, yüzde 28’i kirada oturuyor. Konutlarda en çok karşılaşılan sorunlar sızdıran çatı, nemli duvar ve çürük pencere çerçevesi oldu. Hanelerin yüzde 31,3’ü bu sorunlardan en az birini yaşadığını belirtti. Dijitalleşme artıyor İnternete erişim oranı 2024 itibarıyla yüzde 96,4’e ulaştı. Taşınabilir bilgisayar bulunan hanelerin oranı yüzde 45,2, cep telefonu veya akıllı telefon bulunan hanelerin oranı ise yüzde 99,6 oldu. Boşanmalardan 186 bin çocuk etkilendi 2024 yılında 187 bin 343 çift boşandı. Bu boşanmalardan 186 bin 536 çocuk etkilendi. Velayetlerin yüzde 74,4’ü anneye, yüzde 25,6’sı babaya verildi. Koruyucu ailelerde 10 binin üzerinde çocuk Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na göre, 2024 yılı itibarıyla Türkiye genelinde 10 bin 430 çocuk koruyucu ailelerin yanında bakım altında. Aynı yıl içinde evlat edinilen çocuk sayısı 589 olarak kaydedildi. Genç yetişkinler hâlâ aileyle yaşıyor 25-29 yaş grubunda hiç evlenmemiş olanların yüzde 72,6’sı hâlâ ebeveynleriyle birlikte yaşıyor. Bu oran erkeklerde yüzde 44,8, kadınlarda yüzde 27,9 oldu. Bireylerin mutluluk kaynağı aile Yaşam Memnuniyeti Araştırması'na göre bireylerin yüzde 72,9’u en çok ailesiyle mutlu olduğunu belirtirken, çocuklar (%13,2), kendisi (%4,2), eşi (%3,4) ve anne-babası (%3) daha düşük oranlarda tercih edildi.