DEPREMİ ÖNCEDEN SEZEN KUŞLAR: HAYVANLARIN FELAKET ALGILARI BİLİMSEL Mİ?

Depremlerden önce kuşların göç etmesi, köpeklerin havlaması, kedilerin kaçması… Peki bu davranışlar tesadüf mü, yoksa doğanın uyarı sistemi mi? Bilim insanları ve uzmanlar hayvanların felaket öncesi tepkilerini yorumluyor.

Türkiye gibi aktif fay hatları üzerinde yer alan ülkelerde sıkça dile getirilen bir konu var: Depremlerden önce hayvanlar tuhaf davranışlar sergiliyor mu? Özellikle kuşların göç yolunu aniden değiştirmesi, köpeklerin sürekli havlaması, kedilerin saklanması, balıkların yüzeye çıkması gibi olaylar, halk arasında "hayvanlar depremi hissediyor" inancını kuvvetlendiriyor. Peki bu gözlemler bilimsel olarak ne kadar doğru? UZMANLAR NE DİYOR? Veteriner Hekim Dr. Levent Alkan konuyla ilgili şu değerlendirmede bulundu: “Hayvanların duyu organları insanlara göre çok daha hassas. Özellikle köpek ve kuşlar, yer altındaki titreşimleri çok önceden algılayabilir. Ancak bu, her zaman deprem olacak anlamına gelmez. Ama beklenmeyen davranış kalıpları gözlemleniyorsa, doğanın bir mesajı olabilir.” Jeoloji Mühendisleri Odası’ndan Jeofizik Uzmanı Cansu Tunçel ise daha temkinli bir yaklaşımda bulunuyor: “Hayvan davranışları ile depremler arasında korelasyon olduğu zaman zaman gözlenmiş olsa da, bu henüz net bir bilimsel algoritmaya dönüştürülemedi. Yani, kuşlar göç ettiğinde kesin deprem olacak diyemeyiz.” AFAD GÖZLEM KAYITLARINA YANSIDI MI? AFAD kaynaklarından edinilen bilgilere göre, özellikle büyük depremler öncesinde vatandaşlardan gelen “hayvanlar garip davranıyor” ihbarları geçmişte kayda alınmış durumda. Ancak bu ihbarlar henüz resmi gözlem sistemine entegre edilmemiş. Deprem öncesi davranış sergileyen hayvanların bazı örnekleri: 1999 Gölcük Depremi öncesi köylerde tavukların yumurtlamayı kesmesi 2023 Kahramanmaraş Depremi öncesi kuşların gece uçuşu yapması Japonya’da kaydedilen balıkların kıyıya vurması BİLİM Mİ EFSANE Mİ? Uzmanlara göre, hayvanların çevresel değişikliklere karşı duyarlılığı bilimsel olarak kabul ediliyor. Ancak bu duyarlılığın "deprem tahmin aracı" olarak sistematik şekilde kullanılabilmesi için daha fazla veri ve standartlaştırılmış gözlem gerekiyor. YENİ ARAŞTIRMA GİRİŞİMLERİ VAR Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve bazı veterinerlik fakülteleri, hayvan davranışı-deprem ilişkisi üzerine ortak gözlem protokolleri geliştirmek için ön araştırmalar başlattı. İlerleyen yıllarda, hayvanlardan elde edilen verilerin sensör sistemleriyle eşleştirilmesiyle daha erken uyarı sistemleri kurulabileceği belirtiliyor. SONUÇ: DOĞANIN İŞARETLERİNE KULAK VERMEK GEREKİR Mİ? Her ne kadar bilim henüz bu davranışları net bir alarm mekanizmasına dönüştürmemiş olsa da, uzmanlar toplumsal gözlemlerin dikkate alınması gerektiğini, özellikle kırsal bölgelerdeki hayvan hareketlerinin kayıt altına alınmasının erken uyarı sistemlerine katkı sağlayabileceğini vurguluyor.