ÇOCUĞUM NEDEN YALAN SÖYLER?

UZM.PSK.HÜSNİYE ABBASOVA: Ebeveynler olarak çocuklarımızla ilgili yaşayabileceğimiz en büyük hayal kırıklıklarından biri onların yalan söylemesidir.

Ebeveynler olarak çocuklarımızla ilgili yaşayabileceğimiz en büyük hayal kırıklıklarından biri onların yalan söylemesidir. Gerçek şu ki hepsi bunu normal olduğu için yapıyor. Yalan söylemek aslında oldukça önemli bir gelişim aşamasının işaretidir. Yalan söyleme eğilimi genellikle 2-5 yaşlarında başlar ve bu dönemde "zihin teorisi" gelişir. "Zihin teorisi" gerçekten önemli bir gelişmedir; çocuğun, başkalarının kendisinden farklı düşünce, duygu ve inançlara sahip olduğunu fark etmesidir. Bu, gerçekten önemli bazı sosyal becerilerin temelidir ve o olmadan kelimenin tam anlamıyla empati kuramayız. Ama aynı zamanda bize yalan söyleme yeteneği de veriyor. Hatta küçük çocuklarda yalan söylemenin zeka belirtisi olduğunu bildiren çalışmalar bile mevcut. Ancak bu, çocuklarımız yalan söylediğinde bunu kutladığımız anlamına gelmez; yine de dürüstlüğü teşvik etmek isteriz ancak genel olarak bu muhtemelen aşırı derecede endişelenecek bir şey değildir. Cezadan kaçının Çocukların yalan söylemesinin en yaygın nedeni, başlarının belaya girmesini istememeleridir. Hiç kimse yanlış bir şey yaptığını bildiğinde sonuçlarına katlanmak istemez. Bir çocuğun bundan kaçınmak için yalan söylemesi mantıklıdır. Çocukların cezalandırılacaklarını düşündükleri bir şeyi ebeveynlerine söylemek istememeleri aslında şaşırtıcı olmasa gerek. Ebeveynler genellikle çocuklarını köşeye sıkıştırır, biz de yaptıklarını bildiğimiz bir şeyi yapıp yapmadıklarını sorarak onları tuzağa düşürürüz. Örneğin, "çikolatayı yedin mi?" yüzlerinin her tarafında çikolata varken. Onlara gerçeği söyleme fırsatı verdiğimizi sanıyoruz ama aslında onları zor durumda bırakıyoruz ve korkudan tepki veriyorlar. Gerçeğe ulaşmanın en iyi yolu bu değil. Bunun yerine sadece "Çikolatayı yediğini görüyorum" demeliyiz. Daha sonra bunun size nasıl hissettirdiğini ve yaptıklarından neden hayal kırıklığına uğradığınızı sorabilirsiniz. Çocuklarımızı böyle yalan söylüyorlarsa kesinlikle cezalandırmamalı veya onlara kötü hissettirmemeliyiz. Bu sadece onların kendilerini daha kötü hissetmelerine neden olacak. Ayrıca bunu tamamen görmezden gelemem. Çocuğunuzun kendisini iyi göstermeye çalışan bir yalan uydurduğunu anladığınızda, bu konu hakkında konuşun. Onlara "Böyle olmadığını biliyorum, beni etkilemeye çalışmana gerek yok, seni zaten çok seviyorum" deyin. Onlara bunu neden söylediklerini sorabilirsiniz, ancak gerçekte bunun olmasını dilediklerini bilmiyor olabilirler. Çocuğunuzun hangi konularda iyi olduğuna, onun hangi karakterlerini sevdiğinize odaklanın. Ne olacağını test etmek için Çocukların yalan söylemesinin tek nedeni cezadan kaçınmak değildir. Bazen çocuklar yalan söyler çünkü bir şey yaparlarsa ne olacağını görmek isterler. İnsanların tepkileri ne olurdu? Sonuçları ne olurdu? Tamam olur mu? Gerçekten bir şey yapmadan önce suyu test etmenin bir yolu olabilir. Bunlar iyi ya da kötü şeyler olabilir, henüz yapmaya cesaret edemedikleri bir şey olabilir. Ayrıca ne zaman işe yarayıp ne zaman yaramadığını görmek için yalan söyleme pratiği de yapıyor olabilirler. Ebeveynler, çocuklarının yalan söyleme pratiği yapması fikrinden çekinirler ama eğer düşünürseniz yetişkinler çok yalan söyler, sadece bunun ne zaman sorun olmadığını, ne zaman sorun olmadığını bilirler. Arkadaşınızla dışarı çıkmak yerine gerçekten evde kalmak istediğiniz halde randevunuz olduğunu söylemek sosyal olarak kabul edilebilir bir yalandır. Hiçbir şey düşünmüyoruz çünkü bunu arkadaşımızın duygularını korumak için yaptığımızı biliyoruz ama çocuklar bu "beceriyi" öğreniyorlar. Her şey gibi bu da ustalaşması ve gelişmesi zaman alan bir "beceri"dir. Herhangi bir zarar vermiyor gibi görünen veya düşük özgüveni telafi ediyor gibi görünmeyen bazı yalanlar muhtemelen göz ardı edilebilir. Bunun normal olduğunu ve her yalanı büyütmemize gerek olmadığını unutmayın. Bunun doğru olmadığının farkında olduğunuzu bilmeleri için "Bundan emin değilim" veya buna benzer bir şey diyebilirsiniz, ancak aşırı tepki vermenize gerek yok. Düşünmeden önce konuşuyorlar Bazı çocuklar, özellikle de çok dürtüsel olan çocuklar, olup biteni iyice düşünmeden konuşabilirler. Hikayelerini değiştirdikleri için yalan söylüyor gibi görünebilirler, ancak tüm bilgileri hatırlamadan önce cevap vermiş olurlar. Bu olduğunda, onlara her şeyi işleme koymaları için yeterli zaman verdiğimizden emin olmalıyız. Onlara hikaye uydurmaları için zaman vermiyoruz, tüm anılarını bir araya getirmeleri için zaman veriyoruz. Bazen çocuklar aslında söylediklerine inanırlar çünkü hikayede daha fazlası olduğunu veya yapmaları gereken daha çok şey olduğunu unuturlar. Yani kıyafetlerini kaldırdıklarını düşünebilirler ama yarı yolda dikkatleri dağıldı ve bitiremediler. Böyle bir durumda çocukların görsel kontrol listelerine, zamanlayıcılara ve göreve devam etmek ve daha organize olmak için başka yöntemlere ihtiyacı olabilir. Çocukların yalan söylemesinin birçok nedeni vardır. Cezadan kaçınmak, kendilerini daha iyi hissetmeye çalışmak, denemek ya da sadece dürtüsel oldukları için olabilir. Sebebi ne olursa olsun yalan söylemenin normal olduğunu ve gelişimin önemli bir parçası olduğunu unutmamalıyız. Çocukları yalan söylediği için cezalandırmak, onların yalnızca daha iyi yalan söylemeyi denemelerine ve özgüvenlerini düşürmelerine neden olacaktır. Bunun yerine yalanın nedenine bakmalı ve oradan büyümelerine yardımcı olmalıyız.